Er zijn duidelijke kwaliteitsverschillen tussen het eerder gegroeide hout rond de hartplanken en het latere gegroeide volwassenhout. Het eerder gegroeide hout rond de hartplanken noemt men ook wel juveniel hout en omvat, afhankelijk van de houtsoort de eerste 10 tot 20 jaarringen van een boom geteld vanuit de kern (hart) (figuur 1). Door de snelle groei, het kost een boom meer moeite om een diametertoename van 1 naar 2 cm te bewerkstelligen dan van 50 naar 51 cm diameter, heeft dit juveniele hout andere eigenschappen dan het volwassen hout.
Figuur 1: voorbeeld van een hartplank.
Eigenschappen van juveniel hout
Juveniel hout heeft andere eigenschappen dan het volwassen hout. Zo heeft het bijvoorbeeld kortere vezels, een lagere dichtheid, bredere jaarringen, meer spiraalgroei, een hoger vochtgehalte en meer reactiehout.
Hartplanken bevatten altijd juveniel hout en dat heeft gevolgen voor de verwerking van het hout. Hartplanken geven namelijk meer spanning tijdens het zagen, vervormen meer tijdens het drogen en vertonen bijna altijd scheurvorming na droging.
De toepassing en de houtsoort bepalen of de afwijkende eigenschappen zijn toegestaan. Bij vurenhout in de bouw hebben hartplanken geen invloed op de kwaliteit van de toepassing , bij het produceren van een viool wel. Bij eikenhout ligt dit weer anders: bij de hoge kwaliteiten eiken is hart of hartspoor niet toegestaan. Bij gelijkzijdige eiken balken kan dit wel, maar moet het omsloten zijn om de balk recht te houden. Bij rustieke tafels geven de karakteristieke scheuren van hartplanken juist de gewenste uitstraling.
Aandeel hartplanken
Het aandeel hartplanken van een boom wordt door diameter van de boom bepaald. Bomen met een kleine diameter bevatten naar verhouding meer hartplanken en juveniel hout dan bomen met een grote diameter. Inkopers van eikenhout bespreken daarom altijd het percentage hartplanken dat wel of niet in een partij kan zitten. Daarmee voorkomen ze onnodige kwaliteitsproblemen gedurende het verwerkingsproces.
Hartplanken in onze geschaafde planken
Toch komen er hartplanken voor in onze met rustiek geschaafde eiken planken (zie foto bovenaan) en dat leidt niet altijd tot problemen. Wanneer er een hartscheurtjes aanwezig zijn worden ze aan de goede zijde gestopt en vervolgens geschuurd zodat het een egaal oppervlak wordt. Wil je meer weten over hartplanken? Neem contact met ons op.